Στο βωμό της ταχύτητας θυσιάζεται η σαφήνεια

Της Μαριάννας Φαραντάτου, Φιλολόγου

Έχετε παρατηρήσει αλλαγές στην έκφραση των μαθητών σας τα τελευταία χρόνια;

Σίγουρα. Είναι πολύ διαδεδομένη πια η χρήση συντομογραφιών και νεολογισμών. Και τα παιδιά δεν διστάζουν να τα χρησιμο­ποιήσουν ακόμα κι όταν πρόκειται για ένα επίσημο γραπτό διαγώνισμα, από το οποίο θα εξαρτηθεί η βαθμολογία τους.

Αυτό συνέβαινε πάντα;

Τα τελευταία χρόνια περισσότερο, μαζί με το φαινόμενο που ονομάζουμε λεξιπενία, δηλαδή φτώχεια στο λεξιλόγιο. Οι νέοι προ­σπαθούν να επικοινωνήσουν με πολύ λίγες λέξεις, διαρκώς επαναλαμβανόμενες. Το μήνυμα μεταφέρεται· το θέμα είναι η αρτιότη­τά του.

Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Στο βωμό της ταχύτητας και της κακώς εννοούμενης απλότητας θυσιάζονται η ακρίβεια, η σαφήνεια, η πνευματική προσπάθεια για την εξεύρεση της λέξης που αποτυπώνει καλύτερα αυτό που θέλουμε να πούμε, αυτό που εννοούμε βαθύτερα μέσα μας - τη λεπτή «απόχρωση» της έννοιας και του συναισθή­ματος. Όμως, ο λόγος μας καθρεφτίζει τη σκέψη μας. Όσο πιο βαθιά και καλλιεργημέ­νη είναι η σκέψη ενός ανθρώπου, τόσο με­γαλύτερος είναι και ο πλούτος των μέσων που διαθέτει για να την εκφράσει. Έτσι, πολλοί νέοι χρησιμοποιούν χαμηλότερου επιπέδου εκφραστικά μέσα για να αποτυπώσουν τα επιφανειακά, δυστυχώς, ερεθίσματα που δέ­χονται από τον κόσμο γύρω τους.

Η έντονη χρήση συντομογραφιών και greeklish επηρεάζει τη γλωσσική ικανότητα των νέων;

Δεν πιστεύω ότι μπορεί ένας μαθητής, εξαιτίας τους, να χάσει απολύτως την ικα­νότητά του στη σωστή διατύπωση ή στην ορ­θογραφία. Παύει, όμως, να της δίνει σημα­σία. Αφού γίνεται κατανοητή η λέξη, μου λέ­νε πολλά παιδιά, γιατί επιμένετε στο «η» ή στο «ει». Ας το γράψουμε με «ι», δεν πειρά­ζει. Περνάει, λοιπόν, η αντίληψη ότι δεν έχει αξία τίποτε άλλο: Μεταφέρθηκε το μήνυμα, έκλεισε η υπόθεση! Όμως, η γλώσσα δεν εί­ναι μόνο κώδικας επικοινωνίας. Είναι μέγι­στη πολιτιστική κατάκτηση. Εκφράζει τις αξίες ενός πολιτισμού. Το άχρηστο της ορ­θογραφίας, κατά τη συνείδηση του μαθητή, παραπέμπει σε μια χρησιμοθηρία για άλλα πράγματα.

Τί εννοείτε;

Ότι αξία δεν έχει να μάθω ορθογραφία, συντακτικό ή γραμματική, αλλά πιο υλικά πράγματα. Μη μου αφαιρείς χρόνο και ενέρ­γεια. Θέλω να παίξω ηλεκτρονικό, θέλω να πάω στην καφετέρια, θέλω να μάθω ένα επάγγελμα από το οποίο να βγάζω χρήματα και να αγοράζω ακριβά πράγματα. Δεν με απασχολεί το να έχω ηθικά στοιχεία, που αποτελούν τον λεγόμενο «πνευματικό πλούτο».

Πηγή