Προσπαθώντας να συμβάλουμε στον διάλογο για τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, επιλέξαμε μια σειρά κειμένων από το βιβλίο «Ήθος Άηθες» του π. Φιλόθεου Φάρου (εκδόσεις Ακρίτας, 1988). Σήμερα δημοσιεύουμε το τρίτο και θα ακολουθήσουν τα υπόλοιπα. Μετά την ολοκλήρωση των άρθρων, θα διενεργηθεί δημοσκόπηση για το θέμα.«Αυτό που είναι ξεκάθαρα κοινό στη ρωσική και την ελληνική σχετική πραγματικότητα είναι ότι η κοσμική σωτηριολογία αναπτύσσεται και στη Ρωσία και στην Ελλάδα σαν αποτέλεσμα της εισβολής και στις δύο αυτές ορθόδοξες χώρες του δυτικού ουμανισμού και διαφωτισμού. Οι διάφορες δυτικές ιδεολογίες, όπως ο μαρξισμός, είναι προϊόντα του δυτικού ουμανισμού και διαφωτισμού και γι’ αυτό, έστω και αν συχνά παρουσιάζουν εξωτερικές διαφορές μεταξύ τους, έχουν πάντοτε το δυτικό ουμανισμό και διαφωτισμό σαν κοινό βασικό τους θεμέλιο. Ένα βασικό χαρακτηριστικό όλων αυτών των ιδεολογιών είναι ότι προσπαθούν να υποκαταστήσουν την εκκλησιαστική σωτηριολογία με μια σωτηριολογία κοσμική.
Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που ο Μέγας Πέτρος, ένας μονάρχης, και ο Λένιν, ένας επαναστάτης, έχουν κοινές αντιλήψεις όσον αφορά τη σχέση τους με την Εκκλησία και εφαρμόζουν παρόμοιες τακτικές. Αλλά είναι ασφαλώς τραγικό το ότι η διοικούσα Εκκλησία, για να αντιμετωπίσει την προσπάθεια του κράτους να επιβάλλει τη δική του σωτηριολογία, εξοβελίζοντας τη δική της, χρησιμοποίησε σε κάποιο βαθμό στη Ρωσία, και πολύ περισσότερο χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί εδώ στην Ελλάδα, τρόπους που, αν και έχουν κάποια επίφαση εκκλησιαστικότητας, αποτελούν εκφράσεις της κοσμικής σωτηριολογίας.
Γι’ αυτό και απέτυχαν, σ’ ένα μεγάλο βαθμό, να αποκρούσουν την ωμή εισβολή του κράτους στο χώρο της Εκκλησίας, γιατί έδωσαν την εντύπωση στους ανθρώπους ότι η Εκκλησία δεν είχε ουσιαστικά να τους προσφέρει τίποτε άλλο, παρά μια κακή απομίμηση των λύσεων που προσέφερε η κοσμική σωτηριολογία του κράτους.
Ένα άλλο κοινό της ρωσικής και της ελληνικής σχετικής πραγματικότητας, είναι ότι και οι δύο αυτές χώρες, που είχαν έναν πολιτισμό και έναν τρόπο ζωής που αποτελούσαν έκφραση της διδασκαλίας της ανατολικής Εκκλησίας, υπέστησαν μια βίαιη εισβολή του δυτικού πολιτισμού, που είναι έκφραση της διδασκαλίας της δυτικής Εκκλησίας, και η οποία προκάλεσε και στις δυο μια βαθειά πολιτιστική και θεολογική αλλοτρίωση.
Ένα από τα πιο δραματικά αποτελέσματα αυτής της αλλοτριώσεως είναι η ανεπίγνωστη αποδοχή από την Εκκλησία της κοσμικής σωτηριολογίας και η υιοθέτηση των σχετικών κοσμικών μεθόδων.»
