Δισεκατομμυριούχος ετών 26 και ιδρυτής του πλέον επιτυχημένου site κοινωνικής δικτύωσης με περίπου 500 εκατομμύρια «φίλους»-χρήστες, όπως αναφέρει το περιοδικό ΄Playboy΄. Πιστεύει κανείς οτι ο Μark Ζuckerberg πορεύεται με το σταυρό στο χέρι;Αυτός, πάντως, που φαίνεται να έχει σοβαρές αμφιβολίες είναι ο κύριος Ben Mezrich, συγγραφέας του βιβλίου The Accidental Billionaires: The Founding Of Facebook, A Tale Of Sex, Money, Genius And Betrayal, το οποίο πραγματεύεται αυτό ακριβώς που περιγράφει ο τίτλος του. Από κοντά και ο περίφημος σεναριογράφος Aaron Sorkin, που βάσει αυτής της έκδοσης ανέλαβε το σενάριο για το The Social Network, που προβάλλεται αυτές τις μέρες και φέρει τη σκηνοθετική υπογραφή του David Fincher. Ο ίδιος ο Mark Zuckerberg έχει μέσες άκρες αποκηρύξει την ταινία χαρακτηρίζοντάς τη «φαντασίας». Είναι, όμως, έτσι; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή...
User΄s Profile
Στις 28 Οκτωβρίου του 2003 ένας δευτεροετής φοιτητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ο νεαρό(τερο)ς Mark Zuckerberg, ενοχλημένος επειδή τον είχε παρατήσει η γκόμενά του, «ανέβασε» στο εσωτερικό δίκτυο του ιδρύματος μια σελίδα με την επωνυμία «Facemash», η οποία καλούσε τους σπουδαστές να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο κάθε φορά φωτογραφίες διαφορετικών συμφοιτητών τους, τον/τη «hot» και τον/τη «not». Μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ποιας κοπέλας η φωτογραφία συμπλήρωνε το ντουέτο του πρώτου συγκριτικού τεστ (όπως και ποιο πιθανώς ήταν το αποτέλεσμά του), αλλά είναι γεγονός ότι μέσα σε ένα τετράωρο το site είχε συμπληρώσει 450 επισκέπτες και 22.000 θεάσεις φωτογραφιών. Η όλη ιστορία, ωστόσο, δεν κράτησε παρά λίγες μέρες, αφού μετά από καταγγελίες γυναικείων οργανώσεων το πανεπιστήμιο «κατέβασε» τη σελίδα, κατηγορώντας παράλληλα τον εμπνευστή της για παραβίαση ασφάλειας, πνευματικών δικαιωμάτων και προσωπικών δεδομένων (την είχε από μικρότερος την προδιάθεση). Ο Zuckerberg βρέθηκε αντιμέτωπος ακόμη και με αποβολή, μέχρι τελικά να αποσυρθούν οι κατηγορίες.
Φυσικά, η δημιουργία μιας ιστοσελίδας με τέτοια απήχηση δε γινόταν να περάσει απαρατήρητη. Από τις αρχές του επόμενου κιόλας εξαμήνου σπουδών (μέσα Γενάρη, σαν να λέμε) ο ήρωάς μας προσελήφθη από δύο πρωτοετείς φοιτητές, τους δίδυμους Cameron και Tyler Winklevoss, για να τους βοηθήσει να αναπτύξουν μια ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης εντός του πανεπιστημίου, με το όνομα «Harvard Connection» (μετέπειτα ConnectU). Στις 4/2/2004 ο Mark Zuckerberg λάνσαρε το thefacebook.com (το «the» εξαλείφθηκε το 2005, με την εταιρεία να πληρώνει 200.000 δολάρια για τα δικαιώματα της ονομασίας), απευθυνόμενο σε σπουδαστές αρχικά του Χάρβαρντ, κατόπιν όλων των πανεπιστημίων, αργότερα σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου και εντέλει σε οποιονδήποτε έχει συμπληρώσει 13 χρόνια ζωής στο μάταιο τούτο κόσμο. Έξι μόλις μέρες μετά την ίδρυση του thefacebook.com τα αδέρφια Winklevoss διαμαρτυρήθηκαν στην εφημερίδα Harvard Crimson υποστηρίζοντας ότι ο Zuckerberg τους εξαπάτησε, καθώς εργαζόμενος για εκείνους, εκμεταλλεύτηκε τις ιδέες τους και την τεχνογνωσία που του παρείχαν, ώστε να δημιουργήσει ένα ανταγωνιστικό προς το ConnectU προϊόν.
Στο μέλλον οι δίδυμοι κατέθεσαν και αγωγή για το ίδιο ζήτημα. Από το σημείο αυτό και μετά τα γεγονότα είναι μέχρις ενός βαθμού γνωστά: το Facebook κατέκτησε τον πλανήτη φτάνοντας να αριθμεί σήμερα πάνω από 500 εκατομμύρια χρήστες και ο ιδρυτής του είναι δισεκατομμυριούχος, μιας και τον Οκτώβριο του 2007 η Microsoft ανακοίνωσε την απόκτηση ποσοστού 1,6% του site έναντι 240.000.000 δολαρίων, με τον ιστότοπο αναλογικά να καθίσταται αξίας 15 δισ. δολαρίων (ο Mark Zuckerberg κατέχει το 24% του αριθμού αυτού). Τι έγινε με την αγωγή των αδερφών Winklevoss; Οι δύο μεριές κατέληξαν σε συμβιβασμό το 2008, με τους ενάγοντες να εισπράττουν τελικά αποζημίωση 65 εκατ. δολαρίων...
C(l)opyrights
Το στοιχείο που καθιστά αληθοφανείς τους ισχυρισμούς των Winklevoss είναι το timing. Δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι τα αδέρφια εξαρχής αποσκοπούσαν σε χρηματικά οφέλη, τη στιγμή που οι διαμαρτυρίες τους κατεγράφησαν λίγες μόλις μέρες μετά το ανέβασμα του Facebook, σε καιρούς δηλαδή που η ισχύς και η επιτυχία του ήταν πολύ ισχνότερες των κατοπινών. Εκτός αν οι Tyler και Cameron έχουν, πέρα από άδικο, και προφητικές ικανότητες. Από την άλλη, σε περίπτωση που ο Mark Zuckerberg είναι, όπως πολλάκις έχει δηλώσει, αθώος, ποιος ο λόγος να πληρώσει τα 65 εκατ. δολάρια; Η απάντηση έρχεται από τον κύκλο του 26χρονου και είναι (κι αυτή) πληρωμένη: «Γιατί η όλη υπόθεση έπληττε το κύρος του site στα μάτια των εκατομμυρίων επισκεπτών του». Λογικό; Ασφαλώς, από την ώρα άλλωστε που μέχρι το 2008, όταν και επήλθε ο τελικός συμβιβασμός, το προαναφερθέν χρηματικό ποσό αποτελούσε σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στις εισπράξεις του Facebook (εξ ολοκλήρου σχεδόν από τα έσοδα μέσω διαφημίσεων). Η εισροή, βέβαια, χρημάτων (χάρη στα οποία η ιστοσελίδα κατορθώνει να παρέχει δωρεάν τις διάφορες υπηρεσίες της στους χρήστες) δεν υπήρξε -ούτε θα μπορούσε να είναι- άμεση. Μέχρι την εκτόξευση των ποσών αυτών, κάποιοι χρειάστηκε να επενδύσουν, μετά σιγουριάς ελάχιστα κοπτόμενοι για τη διεύρυνση της κοινωνικοποίησης των μαζών...
Διαδικτυακή Βιτρίνα
Συμπτωματικά ή μη, πρώτος σημαντικός χρηματοδότης του Facebook υπήρξε ο Peter Thiel, πρώην διευθύνων σύμβουλος της γνωστής εταιρείας online μεταφοράς χρημάτων PayPal, συγγραφέας του βιβλίου The Diversity Myth (ενάντια στην πολυσυλλεκτικότητα της αμερικανικής κοινωνίας - μάλλον περίεργο για έναν τέτοιο άνθρωπο να επενδύει σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης) και μέλος του συμβουλίου του άκρως συντηρητικού πολιτικοοικονομικού γκρουπ Vanguard PAC, ο οποίος και στήριξε το site με το σεβαστό για ξεκίνημα νούμερο των 500.000 δολαρίων. Η δεύτερη ουσιαστική χρηματοδότηση (12,7 εκατ. δολάρια) προήλθε από την εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Accel Partners, η οποία σε υψηλότατο επίπεδο συνδέεται άμεσα με την In-Q-Tel, φίρμα ιδρυθείσα το 1999 από τη CIA με σκοπό τον έλεγχο των εισροών και εκροών των αμερικανικών κεφαλαίων από και προς το εξωτερικό. Στελέχη και των δύο εταιρειών έχουν εργαστεί ως σύμβουλοι στο υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, σε θέσεις που σχετίζονται με την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρει η ραγδαία άνοδος του Internet.
Τώρα η, ας πούμε, «ιδρυτική διακήρυξη» του Facebook αναφέρει ρητώς τα εξής: «Χρησιμοποιώντας το Facebook συναινείτε στη μεταφορά και επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων στις Ηνωμένες Πολιτείες». Η κατά τι τρομακτική αυτή φράση αποδεδειγμένα δεν πτοεί καθόλου μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους από το να ανταλλάσσουν ακατάπαυστα τα εν λόγω προσωπικά τους δεδομένα με εικονικούς φίλους, αλλά στην πραγματικότητα αποτυπώνει σε λίγες λέξεις τον αδιαπραγμάτευτο και εκπεφρασμένο στόχο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από την αποφράδα εκείνη 11 η Σεπτεμβρίου και έπειτα. Είναι, λοιπόν, το Facebook ο δούρειος ίππος με τον οποίο η CIA εισβάλλει στο οχυρό των προσωπικών δεδομένων με παρότρυνση των ίδιων των «θυμάτων»; Μήπως η κυβερνητική υπηρεσία απλώς παρακολουθούσε τις εξελίξεις και αποφάσισε να επέμβει όταν αντιλήφθηκε τις τεράστιες δυνατότητες που παρέχονται; Και γιατί το Χάρβαρντ μυστηριωδώς απάλλαξε τον Zuckerberg από τις κατηγορίες για τον «κομήτη» Facemash; Θεωρίες συνωμοσίας ή πραγματικά σενάρια, η παραδεκτή από τους διαχειριστές του site αδυναμία να προστατεύσουν όσο θα ήθελαν τα data των επισκεπτών είναι τουλάχιστον ύποπτη, πολλώ δε μάλλον όταν προέρχεται από τους ανθρώπους που «τρέχουν» το ταχύτερα αναπτυσσόμενο φαινόμενο των ημερών μας.
Face Up
To Δεκέμβριο του 2008 το Ανώτατο Δικαστήριο της Αυστραλιανής Κοινοπολιτείας απεφάνθη πως το Facebook συνιστά έγκυρο τρόπο κοινοποίησης δικαστικών αποφάσεων σε διαδίκους.
Το Δεκέμβριο του 2009 το αμερικανικό λεξικό New Oxford ανακήρυξε ως λέξη της χρονιάς το ρήμα «unfriend», δίνοντας τον ορισμό: «Η διαγραφή κάποιου από "φίλο" σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook».
Την εβδομάδα από 7 έως 13 Μαρτίου 2010 το Facebook ξεπέρασε σε επισκεψιμότητα το Google.
Face Down
Εταιρείες (ανάμεσά τους και η Virgin Atlantic Airways) χρησιμοποιούν το Facebook για να «τσεκάρουν» το προσωπικό - ορισμένες έχουν προβεί και σε απολύσεις υπαλλήλων βάσει των όσων «πόσταραν» αυτοί στο profile τους.
Αμερικανική έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2010 κατέταξε το Facebook ανάμεσα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών με τα χαμηλότερα ποσοστά σε ό,τι αφορά την ικανοποίηση των πελατών τους. Κύριος λόγος η έλλειψη εγγυήσεων για τη διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών.
(Αναδημοσίευση από το τεύχος Νοεμβρίου Νο179 του περιοδικού ΄Playboy΄)
