οὐ γὰρ δυνάμεθά τι κατὰ τῆς ἀληθείας, ἀλλ᾿ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας. (Β΄ Κορινθίους 13,8)

8.2.10

Μητροπολίτης Ναυπάκτου: "Όχι στην πολιτιστική αλλοτρίωση και τον φονταμενταλισμό"

Βλέποντας από τη μια τους άμβωνες των εκκλησιών να χρησιμοποιούνται συχνά για την εκτόξευση πύρινων εθνεγερτικών κηρυγμάτων, και παρακολουθώντας από την άλλη τους ύποπτους εναγκαλισμούς κάποιων ιεραρχών με την κοσμική εξουσία και τις επιταγές της παγκοσμιοποίησης, νομίζουμε ότι ο νηφάλιος, πνευματικός λόγος του Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου Ιεροθέου θα μπορούσε να αποτελέσει απάντηση στη σημερινή σύγχυση που επικρατεί στην Εκκλησία και την κοινωνία μας γενικότερα.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του δημοσιογράφου της Εφημερίδας «Εμπρός» κ. Παναγιώτη Τσούμα, ο σεβαστός ιεράρχης τονίζει:

"Ο εθνοφυλετισμός αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο της συγχρόνου Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Πατριαρχική Σύνοδος του 1872, που λειτούργησε όπως η Σύνοδος που έγινε πριν λίγες ημέρες στην Κωνσταντινούπολη, κατεδίκασε τον εθνοφυλετισμό ως αίρεση. Με την επανάσταση του 1821 αναπτύχθηκε ο ελληνικός εθνικισμός. Με την βουλγαρική εξαρχία το 1870 καλλιεργήθηκε ο βουλγαρικός και κατ' επέκταση ο σλαυϊκός εθνικισμός. Και με την κατάληψη του Πατριαρχείου Αντιοχείας από τους Άραβας, με την συνεργασία της Τσαρικής Ρωσίας, όπως εκφράσθηκε από τον Ρώσο Πρόξενο στην Συρία Μπηλάηεφ, το 1896, εκφράστηκε ο αραβικός εθνικισμός. Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα των ημερών μας, όπως το βλέπει κανείς στην Ευρώπη, κυρίως όμως στην Αμερική, που οι Ορθόδοξες Εκκλησίες είναι “εθνικές” Εκκλησίες, αφού ήταν Εκκλησίες μεταναστών και μετέφεραν τις παραδόσεις και το πνεύμα των πατρίδων τους.

Συνέπεια αυτού του προβλήματος είναι ότι οι ξένοι βλέπουν την παρουσία της Ορθοδόξου Εκκλησίας σε ελληνόφωνη, σλαυόφωνη και αραβόφωνη Ορθοδοξία. Τώρα δε με την κρίση στις σχέσεις μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και Εκκλησίας της Ελλάδος, παρουσιάζεται και διάσπαση μεταξύ των ελληνοφώνων Εκκλησιών, ακόμη και στην Εκκλησία της Αμερικής. Υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθή στις ημέρες μας, με άλλη μορφή, η διάσπαση των Ελληνικών Εκκλησιών της Αμερικής στις αρχές του 20ου αιώνος σε βασιλόφρονας και βενιζελικούς. Πρέπει να προσέξη αυτό το σημείο πολύ κυρίως η πολιτική Ηγεσία του τόπου. Δεν είναι καιρός για πειράματα στον χώρο του ελληνισμού και κυρίως στον χώρο της Εκκλησίας, η οποία πρέπει να εκφράζη την ενότητα και όχι την διαιρεμένη κοινωνία."

Ερώτηση: Έχει ειπωθεί, Σεβασμιώτατε, ότι για να ενταχθή ένας άνθρωπος στην παγκοσμιότητα, προϋπόθεση είναι να μάθη να ζη και πέρα από τον εαυτό του. Για τους ανθρώπους της Εκκλησίας αυτό ισχύει πολύ περισσότερο αν θέλουν πραγματικά να προσφέρουν με το παράδειγμά τους. Σπανίως όμως βλέπουμε τέτοια παραδείγματα και το ερώτημα είναι μήπως τελικά η Εκκλησία από χώρος πνευματικός που έπρεπε να είναι έχει καταστεί χώρος απνευμάτιστος; Και δεν εννοώ θεολογικά.

Απάντηση: Ασφαλώς υπάρχει διαφορά μεταξύ παγκοσμιότητας και παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιότητα έχει σχέση με την λεγόμενη πολυπολιτισμική κοινωνία στην οποία οδηγούμαστε και είμαστε υποχρεωμένοι να ζήσουμε. Η Ορθόδοξη Εκκλησία έζησε πάντα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Για την καλή συνύπαρξη των διαφόρων πολιτισμών πρέπει να εφαρμοσθή η λεγομένη αρχή των συστημάτων, σύμφωνα με την οποία πρέπει να υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις ήτοι σαφής γνώση των ορίων μεταξύ των παραδόσεων, σεβασμός της άλλης πολυπολιτισμικής ομάδας και γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων πολυπολιτισμικών ομάδων. Έτσι αποφεύγεται τόσο η πολιτιστική αλλοτρίωση όσο και ο φονταμενταλισμός. Όταν μια Εκκλησία δεν κινείται μέσα σε αυτήν την προοπτική είναι ή εκκοσμικευμένη ή φονταμενταλιστική, καθώς επίσης είναι “απνευμάτιστη”, όπως το χαρακτηρίζετε.

(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Εμπρός" την 21-5-2004)